Osteoartrit-Kireçlenme Tipi Romatizma Tedavisi

Kireçlenme tipi romatizmayı tedavisi olmayan ve önlenemeyen bir hastalık olarak görmek doğru değildir. Tedavi ile ağrıyı ve tutukluğu gidermek, sakatlık gelişmesini önlemek ve hayat kalitesini artırmak mümkündür.

Osteoartrit-Kireçlenme Tipi Romatizma Tedavisi

Kireçlenme tipi romatizmayı tamamen geri döndüren bir tedavi yöntemi olmamasına karşın, hastalığı tedavisi olmayan ve önlenemeyen bir hastalık olarak görmek doğru değildir. Tedavi ile ağrıyı ve tutukluğu gidermek, sakatlık gelişmesini önlemek ve hayat kalitesini artırmak mümkündür. Yine risk altında olan kişilerde uygun önlemler ile dizde kireçlenme tipi romatizma gelişmesi önlenebilir veya en azından ilerlemesi durdurulabilir.

Doktorunuzun uygun görmesi ve gerekiyorsa size özel değişiklikleri yapması koşuluyla aşağıdaki önerilere uymanız ağrı ve tutukluğunuzun azaltılması, hayat kalitenizin artırılması, sakatlıkların önlenmesi ve olayın ilerlemesinin durdurulması açısından yararlı olabilir.

• Kilonuzu azaltmaya çalışın. Şişman hastaların kilo vermesi hem ağrıyı azaltır, hem de hastalığın ilerlemesini yavaşlatır.
• Kas gücünüzü artırmak ve eklemlerinizi hareketli tutmak için düzenli olarak egzersiz yapın.
• Doktorunuzun yazdığı ilaçları önerdiği şekilde kullanın.
• Ağır yük kaldırmayın veya taşımayın. Yük taşımak için tekerlekli çanta, bavul veya el arabası kullanın.
• Dizlerinize aşırı yük bindiren hareketlerden sakının.
• Yarım saatten daha uzun süre aynı pozisyonda kalmayın veya oturmayın.
• Uzun süre ayakta durmayın ve gün içinde bir kaç kez bacaklarınızı yukarı kaldırıp dinlendirin.
• Alçak sandalyelere oturmayın. Kollu ve uygun yükseklikteki sandalyeleri tercih edin.
• Otururken bacaklarınızı sarkıtmayın, altına bir tabure veya sehba gibi bir destek koyarak uzatın.
• Çok uzun süre yürüyüş yapmayın. Kısa süre, ancak daha sık yürüyüş yapmak daha uygun olur.
• Darbeleri azaltacak şekilde uygun tabanlı, topuksuz ve rahat bir ayakkabı giyin.
• Kaldırım, basamak veya merdiven çıkarken önce daha sağlam olan bacağınızı kullanın.
• Merdiven inip-çıkmak yerine asansör veya yürüyen merdivenleri tercih edin. Merdiven inip-çıkarken tırabzanları kullanın.
• Doktorunuz önerirse dize binen yükü azaltmak için baston kullanın.
• Sıcak uygulama geçici olarak ağrı ve tutukluğunuzu azaltabilir. Sıcak tedavisi sıcak su torbası, sıcak havlu, elektrikli battaniye veya parafin uygulaması ile yapılabilir.
• Kaplıca tedavisi geçici olarak ağrı ve tutukluğunuzu azaltabilir. Doktorunuz sakınca görmezse kaplıcaya gidebilirsiniz.

Numune Gazetesi  1(8):15,2010

Osteoartrit, en sık görülen romatizmal hastalıktır. Tıp dilinde hastalığın çok kullanılan diğer isimleri “dejeneratif eklem hastalığı” ve “artroz”dur. Dilimizde “kireçlenme tipi romatizma” olarak söylenebilir.

Osteoartrit-KireçlenmeTipi Romatizma

Osteoartrit, en sık görülen romatizmal hastalıktır. Tıp dilinde hastalığın çok kullanılan diğer isimleri “dejeneratif eklem hastalığı” ve “artroz”dur. Dilimizde “kireçlenme tipi romatizma” olarak söylenebilir. Eklem kıkırdağının aşınması ve diğer eklem yapılarının etkilenmesi sonucu tutulan eklemde ağrı, tutukluk ve bazen de hareket yeteneğinde azalmaya neden olur.

Normal eklemlerde kemiklerin ucu esneme yeteneği nedeni ile kemiğe gelen şokları azaltan eklem kıkırdağı ile örtülmüştür. Kireçlenme tipi romatizmada önce eklem kıkırdağında küçük zedelenmeler ve yarılmalar olur. Olayın devam etmesi ile kıkırdakta zedelenme artar, esneklik kaybolur ve sonunda kıkırdak iyice incelir. Kıkırdağın kaybolması kemikler arasındaki normal boşluğun daralmasına neden olur. Hastalıkta kıkırdak yanında diğer eklem yapıları da etkilenir. Kıkırdağın altındaki kemikte sertleşme olur ve yeni kemik oluşumu ile kemiksi çıkıntılar gelişir. Bu kemiksi çıkıntılara tıp dilinde “osteofit”denir.

Kireçlenme tipi romatizmada en sık tutulan eklemlerden biri, yük taşıyan eklemlerden olan diz eklemidir. Dizde kireçlenme tipi romatizma özellikle şişmanlarda, daha önceden menisküs yırtığı gibi dizde zedelenme geçirenlerde ve uzun süre ağır işlerde çalışanlarda görülür. Hastalıkta ayrıca genetik yatkınlık da önemlidir, yani soya çekim söz konusudur. Dizde kireçlenmesi olanlarda kalçalarda, ellerde, uçtaki eklemlerde, boyunda ve bel omurlarında da kireçlenme görülebilir.

Halk arasında romatizmanın sebebi olarak “cereyanda kaldım”, “soğuk bir kış günü aşırı üşüttüm” veya “rutubetli evde yaşamaktan dolayı romatizmaya yakalandım” gibi inanışlar çok yaygındır.

Bu konuda daha önce Numune Gazetesi’nde yayımlanan yazımdan bir bölüm

Soğuk veya Nem Romatizmaya Yol Açar mı?

Halk arasında romatizmanın sebebi olarak “cereyanda kaldım”, “soğuk bir kış günü aşırı üşüttüm” veya “rutubetli evde yaşamaktan dolayı romatizmaya yakalandım” gibi inanışlar çok yaygındır. Aslında bunlar romatizmanın gelişmesinden çok, romatizmalı hastalarda şikayetlerin artmasında etkili olur. Soğuk, nem veya rutubetin romatizma yaptığına ya da  kolaylaştırdığına ilişkin ciddi bir kanıt yoktur. Ancak, romatizması olan insanlar hava değişimlerine karşı daha duyarlıdırlar. Nemli ortamda kalanlarda romatizma daha çok olacak diye bir şey yoktur. Ancak romatizmalı hastalar böyle ortamlarda daha çok sıkıntı çekebilirler.

Numune Gazetesi  1(5):15,2010

Romatizma tek bir hastalık olmadığı ve 200’e yakın hastalık bu gruba girdiği için, bu soruya her bir romatizmal hastalık temel alınarak ayrı ayrı cevap aranması gerekir.

Bu konuda daha önce Numune Gazetesi’nde yayımlanan yazımdan bir bölüm

Romatizma Neden Olur?

Romatizma tek bir hastalık olmadığı ve 200’e yakın hastalık bu gruba girdiği için, bu soruya her bir romatizmal hastalık temel alınarak ayrı ayrı cevap aranması gerekir. Romatoid artrit, SLE, ankilozan spondilit, sedef romatizması, gut, ailevi Akdeniz ateşi, vaskülitler ve Behçet hastalığı gibi farklı tabiattaki iltihabi romatizmaların, kireçlenmelerin, yumuşak doku-kas romatizmalarının ve el bileğinde sinir sıkışması veya bel-boyun fıtığı gibi lokal romatizmal hastalıkların her birinin nedeni ve oluş mekanizması farklıdır. Bu nedenle bir romatizmal hastalığın nedeni ve etyolojik faktörleri diğer bir romatizmal hastalık için geçerli değildir. Ancak bütün romatizmal hastalıklar düşünüldüğünde çok genel olarak romatizma gelişiminde rolü olan bazı faktörler sayılabilir. Bunlardan başlıcaları genetik, yani kalıtımsal faktörler, enfeksiyonlar, enfeksiyon ajanlarının veya başka faktörlerin tetiklediği immünolojik olaylar, metabolik faktörler, hormonal olaylar, şişmanlık, stres, tekrarlayan zorlanmalar, mekanik faktörler ve çeşitli kimyasal maddeler ve ilaçlardır. Örneğin  ailevi Akdeniz ateşi kişinin anne ve/veya babasından aldığı hatalı bir gen sonucu gelişirken, omuzdaki bir tendinit yani bağ zedelenmesi tekrarlayan zorlanmalar sonucu gelişebilir. Uygunsuz, yanlış bir şekilde ağır bir yük kaldırırsanız, mekanik olarak belinizde güç dağılımının dengesizliği nedeniyle bel fıtığı olabilirsiniz. Arabada giderken ani bir fren yapar ve boynunuzu zedeleyebilirsiniz. Yani bunlar gibi, tamamen mekanik faktörlerle romatizma olabilirsiniz. Ancak iltihaplı romatizmaları düşündüğümüzde olay çok daha karışıktır ve aslında tam olarak da anlaşılmış değildir. Ancak iltihabi romatizmalar, hatta iltihabi olmayan birçok romatizmal hastalık için genellikle, genetik olarak bir yatkınlık olması gerekir. Romatizmada genetik yatkınlık çok önemli bir faktördür. Bazı romatizmalar belli genetik yapıdaki kişilerde daha sık görülür. Ailesinde aynı hastalıktan olan kişilerde bu hastalıkların gelişme sıklığı artar. Örneğin romatoid artritli, ankilozan spondilitli veya sedef romatizmalı bir hastanın yakınlarında da aynı romatizmal hastalık daha sık görülür. Romatizmal hastalıkların gelişiminde genetik faktörler yanında çevresel faktörler de çok önemli bir rol oynar. Bu çevresel faktörlerden belki de en önemlisi enfeksiyon etkenleridir. Geçirilen enfeksiyonlar, bir boğaz enfeksiyonu, ishal, genital enfeksiyon veya hepatit sonrası, vücudun immün sisteminin uygunsuz, yanlış veya aşırı çalışması sonucu, vücuttan mikrop temizlense bile immün sistemin reaksiyon vermeye devam etmesiyle bazı romatizmaların gelişebildiği iyi bilinmektedir. Yani, infeksiyonların veya başka dış etkenlerin tetiklediği olaylar neticesi immün sistemin uygunsuz, yanlış veya aşırı çalışması romatizmaya yol açan bir mekanizma olabilir.

Numune Gazetesi  1(5):15,2010

Romatizmal hastalıklar, sık görülmeleri, önemli oranda ağrıya, yaşam kalitesinde bozulmaya, iş gücü kayıplarına ve özürlülüğe yol açmaları ve yüksek maliyetleri nedeniyle çok önemlidirler.

Bu konuda daha önce Numune Gazetesi’nde yayımlanan yazım

Romatizmal Hastalıkların Toplum Sağlığı Açısından Önemi

Bu ay romatizmal hastalıkların toplum sağlığı açısından önemi üzerinde durmak istiyorum. Romatizmal hastalıkların toplum sağlığı açısından çok önemli olmasının başlıca nedenleri şunlardır:

• Romatizmal hastalıklar toplumda sık görülürler ve görülme sıklıkları hâlâ artmaya devam etmektedir.

Ülkemizde romatizmal hastalıkların görülme sıklığı hakkında kesin epidemiyolojik veriler olmamakla birlikte Amerika Birleşik Devletleri’nde tespit edilen sıklık oranları ülkemize uyarlanacak olursa ülkemizde 4-5 milyon kişide osteoartrit yani kireçlenme tipi romatizma, 1 milyona yakın kişide fibromiyalji yani yumuşak doku-kas romatizması, 300 bine yakın kişide romatoid artrit ve 250 bine yakın kişide ankilozan spondilit yani omurga romatizması olduğu söylenebilir. Kaldı ki ülkemizde osteoartrit, ankilozan spondilit, Behçet ve FMF gibi romatizmal hastalıkların Amerika Birleşik Devletleri’nden daha sık olduğu da bilinmektedir. Bütün romatizmalar dikkate alındığında toplumdaki her 4-5 kişiden birinde romatizma vardır. Son 50 yılda yaşam koşullarının iyileşmesi, çevre ve alt yapının düzelmesi, sigara tüketiminin azalması, aşılama programları, sağlık ve hastalıklar konusunda bilincin artması ve tıptaki gelişmeler sayesinde özellikle endüstrileşmiş batı ülkelerinde başta enfeksiyon hastalıkları, kalp ve damar hastalıkları, kronik akciğer hastalıkları ve hatta kansere bağlı ölümlerde azalmalar olurken yaşam süresinin artması, şişmanlık, hareketsizliğin artması ve uzun süreler bilgisayar kullanımı gibi nedenlerle başta osteoartrit dediğimiz kireçlenme tipi romatizmalar ve tekrarlayan zorlanmalara bağlı karpal tünel sendromu yani el bileğinde sinir sıkışması gibi kas-iskelet sistemi hastalıkları ve gut gibi romatizmal hastalıklarda artış söz konusudur.

• Romatizmal hastalıklar en çok ağrıya yol açan ve yaşam kalitesini en çok bozan hastalıklardandır.

Gerek iltihabi, gerekse iltihabi olmayan bir çok romatizmal hastalık kronik ağrı, tutukluk, yorgunluk, yürüme güçlüğü, günlük yaşam aktivitelerinde kısıtlanma, moral bozukluğu, depresyon, uyku bozukluğu ve sonuçta kendi kendine yetememe ve başkalarına muhtaç olma gibi nedenlerle yaşam kalitesini en olumsuz etkileyen hastalıklardandır. Yaşam kalitesinde bozulma ve ağrı-acı çekme açısından romatizmal hastalıklar bütün kronik hastalıklar içinde çok önemli bir yere sahiptirler.

• Romatizmal hastalıklar toplumda en önemli iş gücü kaybı nedenlerindendir.

Romatizma ve ağrı nedeniyle her yıl milyonlarca gün iş kaybı olmaktadır. Bunların bir kısmı hastalığın alevlenme dönemlerinde geçici vasıftaki iş gücü kaybı iken, önemli bir kısmı da sakatlık ve erken emeklilik nedeni ile kalıcı iş gücü kayıplarıdır. ABD’nde iş gücü kaybı açısından romatizmal hastalıkların ikinci sırada geldiği ve kalp-damar sistemi hastalıkları, akciğer hastalıkları, böbrek hastalıkları ve kanserden daha fazla iş gücü kaybı oluşturduğu bildirilmiştir.

• Romatizmal hastalıklar toplumdaki en önemli sakatlık nedenlerindendir.

Romatizmal hastalıklar kronik yani süregen hastalıklar içinde önemli bir yer tutarlar. Kronik hastalıklar içinde romatizmal hastalıkların payının % 40’a, kronik hastalık nedeni ile kalıcı fonksiyon kaybı ve sakatlık gelişimi içindeki payının ise % 50’ye yakın olduğu tespit edilmiştir. Bir çok romatizmal hastalık iyi tedavi edilmezse yıllar içinde sakatlıkla sonuçlanır. 20 yıl sonunda iyi tedavi edilmeyen romatoid artritli hastaların % 81’nde sakatlık ve % 19’unda şiddetli sakatlık geliştiği bildirilmiştir. Özellikle iltihabi romatizmal hastalıklar iyi tedavi edilirlerse bu sakatlık gelişimi önlenebilir. Romatizmanın baştan önlenmesi veya iyi tedavi edilerek sakatlık gelişiminin önüne geçilmesi sakatlığın getirdiği ekonomik yük düşünüldüğünde daha etkili ve daha ucuz bir yöntemdir.

• Romatizmal hastalıklar en sık hekime başvuru, tetkik ve ilaç harcaması nedenlerindendir.

Romatizmal hastalıklar gerek sık görülmeleri, gerekse yol açtıkları ağrı ve diğer şikayetler nedeni ile bütün dünyada en başta gelen hekime başvuru nedenlerindendirler. Romatizmal hastalıkların yol açtıkları iş-güç kaybı yanında tanı ve tedavileri için yapılan harcamalar da çok büyüktür. İşin asıl üzücü tarafı yapılan bu harcamaların önemli bir kısmının gereksiz ve faydasız olmasıdır. Örneğin her yıl milyonlarca bel ağrılı hasta hekime başvurmakta, milyonlarca gereksiz tomografi ve MR çekilmekte ve milyonlarca TL değerinde gereksiz ilaç kullanılmaktadır. Maalesef yine yerimiz bitti. Gelecek sayılarda yine görüşmek umudu ile ağrısız, sağlıklı ve verimli bir ay geçirmenizi dilerim.

Numune Gazetesi  1(4):15,2010